Sterk taaltje

‘Gevaarlijke berm’ lees ik. Ik snap wel dat ‘Pas op dat u niet de berm inrijdt want u zou in de slip kunnen raken wat vervelende situaties kan veroorzaken’ een beetje te veel van het goede is maar ‘Gevaarlijke berm’ is toch een bijzondere term. Is de berm zelf gevaarlijk dan?

Komen er opeens een paar armen uit om je te grijpen? Gaat er als je even niet oplet een luik open en stort je vele kilometers naar beneden?

Taal is een interessant iets. Welke bewoordingen gebruiken we? En dienen die het doel? Voorheen, wanneer iemand op iemand van hetzelfde geslacht viel, werd er gezegd: ‘Die is van de verkeerde kant.’ Dan was het geen ‘hij’ of ‘zij’ maar ‘die’. En nog van de verkeerde kant ook. Verkeerd; er zat dus een oordeel op. En wat als iemand van beide seksen hield? Dubbel verkeerd? Of was het dan juist goed? Iets met min plus min is plus?

Of: ‘zij hebben een ongelukkig kindje’ om een kind met een geestelijke of lichamelijke belemmering te omschrijven. Bizar om daar een label aan te hangen dat dat kindje ‘dus ongelukkig is’. Gelukkig hoor ik die term niet of nauwelijks meer. Dat is maar goed ook want mijn neefje met het Syndroom van Down kan je beter omschrijven als een ventje met het syndroom van Up want hij is altijd blij. Maar goed, de Britse arts die er over publiceerde heette nou eenmaal Down, kon hij ook niets aan doen.

Jesse, zo heet mijn neefje, is overigens een enorm blij kereltje. En is nog goed in het denken in mogelijkheden ook.

Zo had ie even geleden een voetbalwedstrijd en mocht ie een penalty nemen. De scheidsrechter legde de bal op de stip, maar in plaats van achter de bal te gaan staan liep Jesse naar de keeper en duwde ‘m aan de kant. Sterk staaltje out of the box denken waar menigeen nog wat van kan leren!

Onkruid is ook zo’n woord. Om iets wat moeder natuur voortbrengt een naam te geven die met ‘on’ begint is op zich al interessant, maar ook op het woord onkruid zit een oordeel. Is dus blijkbaar niet goed. Hoezo niet?

Vroeger werden jonge paardenbloemen, gebleekt door een laag zand, aangeboden op de markt als molsla. En was zevenblad wilde spinazie. Dat is het nog overigens maar reken maar dat beide gewassen om de oren worden geslagen met het on-woord. Terwijl ze juist zo super gezond zijn. Wie zal de term bedacht hebben? De ‘onkruid’-bestrijdingsmiddelenfabrikant? Of de leverancier van tuingereedschap misschien?

Ook zo’n taalwijziging: Waar voorheen aan de kassa werd gevraagd ‘Wilt u een tasje?’ is dat, ogenschijnlijk opeens, veranderd in ‘Had u er een tasje omheen gewild?’

Dus je spullen gaan nu niet in het tasje maar het tasje gaat om de spullen heen. Bovendien wordt er verleden tijd gebruikt. Zal je zien dat je straks met een pot pindakaas bij de kassa staat en ze je vragen of je er een broodje onder had gewild…

November 2015